ลําไทรโยงโมเดล/IRPC Smart Farming ต นแบบการบร� หารจัดการนํ้า และเกษตรว� ถีใหม เพ�่ อชุมชน
ลำไทรโยงโมเดล/IRPC Smart Farming ต้้นแบบ การบริหารจััดการน้ำและ เกษ รวิิถีีใหม่เพื่่� อชุุม น 8 ขั้้� น อนสู่่� ค าม ำเร็ เพื่่� อค ามุ ที� ยั� งยืน องชุุม น โครงการที� 1 โครงการที� 2 โครงการที� 3 สารบััญ 8 ขั้้� นตอนส่� ความสำ �เร็จ เพื่่� อความสุ ที่่� ยั่่� งื น องชุุม น ขั้้� นตอนที่่� 1 การคัดเลืือกพื้้� นที่่� โครงการ ขั้้� นตอนที่่� 2 การประชุุมรั ฟัังความคิดเห็็น ขั้้� นตอนที่่� 3 การสำ �รวจพื้้� นที่่� ขั้้� นตอนที่่� 4 การวางแผนผังการใช้้ประโ์ ที่่� ดิน ขั้้� นตอนที่่� 5 การวางแผนการดำ �เนินงาน ขั้้� นตอนที่่� 6 การติดตามตรวจสอ การปฏิิบััติงานตามแผนการดำ �เนินงาน ขั้้� นตอนที่่� 7 การประเมินผ การดำ �เนินงาน ขั้้� นตอนที่่� 8 การจัด ำ �รา งานความก้าวหน้้าแ ะสรุปผ การดำ �เนินงาน โครงการที่่� 1 โครงการลำำ �ไ รโ งโมเด บ้้าน นอง าง จังหวััดบุุรีรัม์ โครงการที่่� 2 ศููน์ ส่งเสริมั ฒนาคนิ การ สังฆมณฑลอุุดรธานี จังหวััดอุดรธานี โครงการที่่� 3 ศููน์ เรี นรู้แ ะการ องเที่่� วเชิิงเกษตรผสมผสาน สวน า ดา “เจ๊บุุญชื่� น” IRPC Smart Farming จังหวััดระ อง 02 04 06 08 11 14 16 17 17 18 23 31
01 ำ� เ ราะ “นำ� �” เป็นสิ� งสำ �คัญต่อุ กชีีวิต นโ ก โด เฉ าะสังคมไ ที่่� มีความผูกั นกั แหล่่งนำ � �ธรรม าติ ทั้้� งนำ� �กินนำ� �ใช้้ รวมถึึงนำ� �สำ �หรัั การเกษตรซึ่่� งถืือเป็นหััวใจสำ �คัญ องคนไ หรืือแม้แต่ในภาคอุตสา กรรมเอง นำ�ั งเป็นปัจจั การผลิิต ที่่� าดไม่ได้ เช่่นเดี วกั ที่่� ไออาร์ี ซีี ให้้ความสำ �คัญในเรื� องการบริิ ารจัดการนำ � �ในแหล่่งนำ� �ธรรม าติให้้เกิดความยั่่� งื น ไม่เี งเพื่่� อธุรกิจ แต่่ยัังคำ �นึงถึึงประโ์ ที่่� จะเกิดขึ้้� นกั ชุุม นโด รอบด้้ว จากความมุ� งมั� นในการผสานภููิปัญญา้ องถิ่� นเ้ ากั เ คโนโ นวัตกรรม แ ะการมีีส วนร่วม องคนในชุุม น โด อาศััั กการสำ �คัญ เพื่่� อให้้เกิดการั ฒนาใน 3 ด้าน ได้แก่ การั ฒนาด้านแหล่่งนำ� �แ ะการบริิ ารจัดการนำ � � การั ฒนา ด้านการเกษตร แ ะการั ฒนาด้านคุณภาิ ต ด้ว ความมุ� งหวัังที่่� จะเห็็นการเปลี่� นแป งส่� ชุุม นวิถีีใหม่่ที่่� มีีำ� �กินนำ� �ใช้้ ต อดทั้้� งปี กระดับคุุณภาพชีีวิ ต แ ะสร้างชุุม นเ้ มแ็ งที่่� สามาร่ � ง าตนเองได้อย่่างยั่่� งื น แ ะเมื� อมีีำ � � ชีีวิตก็มีความสุ ้ อมแบ่่งปันความรู้้� าน “ลำำ �ไ รโ งโมเด /IRPC Smart Farming ต้นแ การบริิ ารจัดการนำ� �แ ะ เกษตรวิถีีใหม่่ เพื่่� อชุุม น” เพื่่� อเป็นต้นแ ให้้หน่่ว งานหรืือชุุม นอื� นนำ �ไปั ฒนาต่อ อดต่อไป ค่� มือนี� จึงเป็นการ อด เรี นความสำ �เร็จด้านการบริิ ารจัดการนำ � �จาก 3 พื้้� นที่่� ที่่� แตกต่าง ได้แก่ “หมู่� บ้้าน นอง าง” จังหวััดบุุรีรัม์ “ศููน์ ส่งเสริมั ฒนาคนิ การ สังฆมณฑลอุุดรธานี” จังหวััดอุดรธานี “ศููน์ เรี นรู้แ ะการท่่องเที่่� ว เชิิงเกษตรผสมผสานสวน า ดา “เจ๊บุุญชื่� น” จังหวััดระ อง เพื่่� อเป็นแนว างที่่� สามารถนำำ �ไปปรั ใช้้ในพื้้� นที่่� ต่างๆ อย่่างเ มาะสม โดยมีีั กการั ฒนาตามแนว างโครงการลำำ �ไ รโ งโมเด /Smart Farming เป็นต้นแ เพื่่� อให้้การดำ �เนินงาน ในการบริิ ารจัดการนำ� �กั ชุุม นมีประสิิ ภา มากยิ่่� งขึ้้� น พื้้� นที่่� เลี้� งสัตว์ สัตว์ ก สัตว์นำ� � การผลิิตปุ� ถ่่า อดองค์ความรู้ นํ� าผิวดิน นํ� า าดา ระบบสููบ น้ำำ�ั งงานแสงอาิ ต์ พื้้� นที่่�ั กอาศัั พื้้� นที่่� จัดอ รม หลัักสููตรอบรม • การวางผังการใช้้ประโ์ ที่่� ดิน • การสููบนำ� �ด้ว ระั งงาน แสงอาิ ต์ • การ ำ �เกษตร/เลี้� งสัตว์แ ผสมผสาน • การผลิิตปุ� • เกษตรกรรมแ Smart Farming • การดูแลรัักษาระ ประปาหมู่� บ้้าน สร้างรา ได้/ความยั่่� งื นให้้ชุุม น การั ฒนา ด้านคุณภาิ ต การั ฒนาด้านแ งนำ� � แ ะการบริิ ารจัดการนำ� � พื้้� นที่่� สาธารณะ/ส่วนก าง หลัักการพััฒนาตามแนว างโครงการ ำไ รโยงโมเด /Smart Farming พื้้� นที่่� เ าะปลููก ก างแจ้ง ในโรงเรือน/ในร่ม การั ฒนา ด้านการเกษตร ใช้้งาน/บริิโภค/จําหน่่า
02 ลำไทรโยงโมเดล/IRPC Smart Farming ต้้นแบบ การบริหารจััดการน้ำและ เกษ รวิิถีีใหม่เพื่่� อชุุม น 8 ขั้้� น อนสู่่� ค าม ำเร็ เพื่่� อค ามุ ที� ยั� งยืน องชุุม น โครงการที� 1 โครงการที� 2 โครงการที� 3 8 ขั้้� นตอนส่� ความสำ �เร็จ เพื่่� อความสุ ที่่� ยั่่� งื น องชุุม น พื้� นที่่� แหล่่งน้� า/ ระบบประปา - น้ําผิวดิน - น้ํา าดา - น้ําประปา - ระบบสููบ น้ํํ� า แ ะส่งน้ํา พื้� นที่่� พัักอาศััย/ บริการแ ะสาธารณะ - พื้้� นที่่�ั กอาศัั แ ะสาธารณูปโภค - พื้้� นที่่� บริิการ/ พื้้� นที่่� สาธารณะ - พื้้� นที่่� อ รม ถ่่า อดองค์ความรู้ วางแผนผัง การใช้้ประโยชน์์ พื้� นที่่�เกษตรกรรมแ ะเลี้� ยงสัตว์ - การเ าะปลููกก างแจ้ง - การเ าะปลููกในโรงเรือน - การเลี้� งสัตว์ สำรวจพื้� นที่่� การเก็ รว รวม้ อมููล ภาคสนาม ตรวจสอ รา ะเ ดสภา � นที่่� การบริิ ารจัดการนำ� �ตามแนว างโครงการลำำ �ไ รโ งโมเด /IRPC Smart Farming ได้เป็นผลสำำ �เร็จ จนสามาร แก้ปัญ าการ าดแค นนำ� �ได้อย่่างยั่่� งื นนั� น จำ �เป็นต้องมีขั้้� นตอนการดำ �เนินงานที่่� ชััดเจน โด 8 ขั้้� นตอนั ก เพื่่� อเป็นแนว างให้้หน่่ว งานหรืือชุุม นอื� นสามาร ำ �ตามได้ ประชุุมรับฟััง ความคิดเห็น กํา นดวัตถุุประสงค์ เป้า มา แ ะ อ เ ต องงาน คัดเลืือกพื้� นที่่� โครงการ 1 2 3 4
03 จัด ำรายงาน แ ะสรุปผ ประเมินผ ความ ง อใจ องชุุม น การสร้างรา ได้ ความยั่่� งื น องชุุม น การถ่่า อดองค์ความรู้ ติดตาม/ตรวจสอบ ตามแผนงาน การดำ �เนินงานตามแผนงาน แ ะง ประมาณที่่� กำ นด วางแผน การดำเนินงาน สรุปกิจกรรมที่่� ต้องดําเนินงาน/ ง ประมาณแ ะช่่วงเว า การดำ�เนินงาน 5 6 7 8
04 ลำไทรโยงโมเดล/IRPC Smart Farming ต้้นแบบ การบริหารจััดการน้ำและ เกษ รวิิถีีใหม่เพื่่� อชุุม น 8 ขั้้� น อนสู่่� ค าม ำเร็ เพื่่� อค ามุ ที� ยั� งยืน องชุุม น โครงการที� 1 โครงการที� 2 โครงการที� 3 อาจเป็นพื้้� นที่่� ที่่� ถููกเสนอโด ชุุม นหรืือจากหน่่ว งานที่่� จะไปร่วมั ฒนาก็ได้ โดยดููจากปัญ าแ ะความต้องการ ที่่� แ้ จริง องชุุม น ที่่� สำ �คัญคือต้องดููว าปัญ าในพื้้� นที่่� นั� นสอดคล้้องกั เ คโนโลยีีหื อองค์ความรู้ องหน่่ว งานที่่� ไปร่วมั ฒนาหรืือไม่ หรืือใช้้ั กการิ จารณาเลืือกพื้้� นที่่� เ านี� เพื่่� อประกอ การตัดสินใจ การคัดเลืือกพื้้� นที่่� โครงการ ขั้้� นตอนที่่� 1 สภาพปััญหาในพื้� นที่่� ต้องรู้ให้้ชััดเจนว่าอะไรคือปัญ าที่่� ครอ คลุุมทั้้� งพื้้� นที่่� ในุ กช่่วงเว า (โด เฉ าะ ในช่่วงเดือนหรืือฤดูกา ที่่� เกิดปัญ า) เพื่่� อเป็นแนว างในการแก้ไั ญ าเบื้� องต้น สิ�งที่่� ต้องพััฒนาเพิ่� มเติม จดบัันึ กสิ� งที่่� ต้องั ฒนาเพิ่่� มไว้ เพื่่� อนำ �ไปิ จารณาร่วมกั สภาั ญ าในพื้้� นที่่� แนว างดำเนินงานเบ้� องต้น ควรประเมินแนว างที่่� สามารถดำำ �เนินการได้ในเบื้� องต้น เพื่่� อนำ �ไปิ จารณา ให้้สอดคล้้องกั เ คโนโ องค์ความรู้ แ ะั กษะบุุค ากร ประโยชน์์ที่่� ชุุม นจะได้รับ ควริ จารณาถึึงความเร่งด่วนในการแก้ไั ญ า แ ะประโ์ ที่่� จะได้รั องชุุม นในพื้้� นที่่� ผ กระ บที่่� อาจเกิดขึ้้� น ควริ จารณาถึึงผ กระ ที่่� อาจเกิดขึ้้� นกั ชุุม นในพื้้� นที่่� แ ะพื้้� นที่่� โด รอ เพื่่� อแจ้งให้้ผู้ที่่� อาจได้รั ผ กระั รา ความสอดคล้้อง องปัญหาแ ะการพััฒนาพื้� นที่่� กับการใช้้ เ คโนโลยีี องค์ความร้� แ ะ กษะ องบุค ากร การดำ �เนินโครงการจำ �เป็นต้องิ จารณาองค์ประกอ ในด้านเ คโนโ แ ะความเชี่� ว าญ องบุุค ากร เพื่่� อให้้สามารถดำำ �เนินการได้อ างเต็มศััก ภา
05 แ อร์มการคัดเลืือกพื้้�นที่่� โครงการ (กก-1) การคัดเลืือกพื้้� นที่่� ในโครงการลำำ �ไ รโ งโมเด /IRPC Smart Farming ต้นแ การบริิ ารจัดการนำ��แ ะเกษตรวิถีีใหม่่เพื่่� อชุุม นใน 3 พื้้� นที่่� (กก-2, กก-3, กก-4) แ อร์มการคัดเลืือกพื้้� นที่่� โครงการแ ะตัวอ างการคัดเลืือกพื้้� นที่่� ในโครงการลำำ �ไ รโ งโมเด / IRPC Smart Farming ต้นแ การบริิ ารจัดการนำ� �แ ะเกษตรวิถีีใหม่่เพื่่� อชุุม น 3 พื้้� นที่่�
06 ลำไทรโยงโมเดล/IRPC Smart Farming ต้้นแบบ การบริหารจััดการน้ำและ เกษ รวิิถีีใหม่เพื่่� อชุุม น 8 ขั้้� น อนสู่่� ค าม ำเร็ เพื่่� อค ามุ ที� ยั� งยืน องชุุม น โครงการที� 1 โครงการที� 2 โครงการที� 3 จัด ำรายงานสรุปการรับฟััง ความคิดเห็น ควรจัด ำ �รา งานสรุปประชุุมรั ฟัังความคิดเห็็น ถึึงสภาพปัั ญ า องพื้้� นที่่� พร้้ อมทั้้� งแนว าง การแก้ ไ แ ะประ เด็นที่่� ควรั ฒนาเพิ่่� มเติม เพื่่� อนำ �ไปวางแผนการดำ �เนินงานต่อไป เมื� อเลืือกพื้้� นที่่� โครงการได้แล้้ว ขั้้� นตอนต่อไปคือการชี้� แจงกั ชุุม นในพื้้� นที่่� เพื่่� อให้้รั รา รา ะเอ ดโครงการ รวมถึึงการรั ฟัังปัญ า ้อเสนอแนะ แ ะความต้องการ เพื่่� อเป็นแนว างในการแก้ไั ญ าแ ะั ฒนาโครงการ โด ขั้้�นตอนการดำ �เนินงานเพื่่� อจัดประชุุมรั ฟัังความคิดเห็็น ดังนี� กำหนดบุค ากรผ้� รับผิด อบ โครงการ ควรมีการคัดเลืือกบุุค ากรหรืือจัดตั� งทีีมงานั ก เพื่่� อดำ �เนินโครงการแ ะประสานงานร่วมกั หน่่ว งานที่่� ให้้การสนั สนุนในด้านองค์ความรู้ บุุค ากรที่่� มีความเชี่� ว าญ แ ะเ คโนโ ที่่� สามารถนำำ �มาใช้้ในการแก้ปัญ าหรืือั ฒนาพื้้� นที่่� ในโครงการ ประสานงานเครือ่ ายที่่� เก่� ยว้ อง ในพื้� นที่่� เมื� อเริ� มต้นโครงการ ควรดำ�เนินการติดต่อ ประสานงานกับหน่่ว งาน้ องถิ่� นหรืือหน่่ว งาน รา การที่่� เ ก่� ว้ อง ในพื้้� นที่่� เพื่่� อให้้รับรู้้ถึึง การดำ �เนินงานแ ะรั รา้ อเสนอแนะ เพื่่� อ นำ �ไปใช้้ในการวางแผนการดำ �เนินงาน ประสานงานผ้� นำชุุม นหรือเจ้า อง พื้� นที่่� ตั� งแต่เริ� มโครงการควรมีการประสานงานร่วมกั ผู้้ำ �ชุุม นหรืือเจ้า องพื้้� นที่่� ให้้ครอ คลุุมุ กพื้้� นที่่� เพื่่� อแจ้งให้้ชุุม นที่่� มีีส วนได้เส ได้รั รา ถึึง การดำ �เนินโครงการ ประสานงานผ้� ที่่� มีี่วนได้เสีย กับพื้� นที่่� ร่วมกับผู้้�ำ �ชุุม นหรืือเจ้า องพื้้� นที่่� เพื่่� อแจ้ง ให้้ผู้ที่่� มีีส วนได้เส ในชุุม นเ้ าร่วมประชุุมรั ฟััง ความคิดเห็็นในการดำ �เนินโครงการ ประชุุมรับฟัังความคิดเห็น จัดการประชุุมรั ฟัังความคิดเห็็นจากผู้ที่่� เก่� ว้ อง ในพื้้� นที่่� ประกอบด้้ว - หน่่ว งานสนั สนุนจัด ำ�โครงการ โด แบ่่งเป็น ทีีมบริิ ารโครงการ ทีีมสนั สนุนด้านเ คนิค องค์ความรู้ แ ะเ คโนโ - หน่่ว งานรา การที่่� เก่� ว้ องในพื้้� นที่่� เช่่น สำ �นักส่งเสริมแ ะั ฒนาการเกษตรในพื้้� นที่่� กองส่งเสริมการอารัก าพืื แ ะจัดการดินปุ� สำ �นักงานเกษตรจังหวััด แ ะสำ �นักงานเกษตร อำ �เภอ เป็นต้น - หน่่ว งานปกครองส่วน้ องถิ่� นแ ะผู้้ำ �ชุุม น หรืือเจ้า องพื้้� นที่่� การประชุุมรั ฟัังความคิดเห็็นควรมีการนำ �เสนอ ปัญ าแ ะการดำ �เนินงาน องโครงการให้้ที่่� ประชุุม รั รา เพื่่� อ าแนว างในการแก้ไ แ ะั ฒนา พื้้� นที่่� ในเบื้� องต้น ้ อมเปิดโอกาสให้้ผู้้ำ �ชุุม น หรืือเจ้า องพื้้� นที่่� แ ะผู้้� มีวนได้เสี ในชุุม น ได้ชี้� แจงสภาั ญ าโด ะ เอ ด ้ อมทั้้� ง เสนอแนะ้ อคิดเห็็น แ ะนำ �เสนอความต้องการ อื� น ๆ ในพื้้� นที่่� เพิ่่� มเติม 1 5 6 2 3 4 การประชุุมรั ฟัังความคิดเห็็น ขั้้� นตอนที่่� 2
ผ้� นำชุุม น/ คณะกรรมการชุุม น 07 หน่วยงานผ้� สนับสนุน - ร่วมให้้้ อมููลสภาั ญ าแ ะ ประเด็นที่่� ควรั ฒนาในพื้้� นที่่� - ร่วมให้้้ อคิดเห็็น แนว าง การดำ �เนินงานโครงการ - แจ้งปัญ าที่่� เกิดขึ้้� นในช่่วงระหว่่าง การดำ �เนินโครงการ - เก็ รว รวม้ อมููลแ ะแจ้งผั์ ที่่� เกิดขึ้้� นต่อผู้้ำ �ชุุม น หรืือทีีมบริิ ารโครงการ เพื่่� อนำ �ไปใช้้ ในการติดตามประเมินผ โครงการ ชุุม น โครงสร้างแ ะหน้้าที่่� ผู้เก่� ว้ องในการดำ �เนินโครงการ โครงสร้าง องหน่่ว งานที่่� เก่� ว้ องแ ะหน้้าที่่�ั กในการดำ �เนินงาน - สนั สนุนองค์ความรู้ เ คโนโ แ ะเครื� องมือ เพื่่� อใช้้ในการแก้ไ ปัญ าแ ะั ฒนาเ คโนโ - ถ่่า อดองค์ความรู้แ ะเ คโนโ - เสนอแนะแนว างการติดตาม ความก้าวหน้้าแ ะการประเมินผ โครงการต่อทีีมงานบริิ ารโครงการ - รา งานปัญ า อุปสรรค ต่อ มงานบริิ ารโครงการ หน่วยงานรา การที่่� เก่� ยว้ อง มงานบริหาร โครงการ มงานสนับสนุน หน่วยงานปกครอง ส่วน้ องถิ่่� น ประ า นในพื้� นที่่� - ประสานงานเพื่่� อจัดการประชุุม รั ฟัังความคิดเห็็น - ติดตามความก้าวหน้้าโครงการ ร่วมกั มบริิ ารโครงการ - รา งานปัญ าแ ะอุปสรรค ที่่� เกิดขึ้้� นระหว่่างการดำ �เนินโครงการ ต่อ มบริิ ารโครงการ - ร่วมติดตามประเมินผั งจาก การดำ �เนินโครงการเสร็จสิ� น - สนั สนุน้ อมููลพื้้� นฐานในพื้้� นที่่� - ประสานงานกับผู้้�ำ �ชุุม น หรืือคณะกรรมการชุุม น - ร่วมให้้้ อคิดเห็็นแ ะ้ อเสนอแนะ องโครงการ - ประสานงานในการดำ �เนินโครงการ - จัดการประชุุมรั ฟัังความคิดเห็็น - จัด ำ �แผนการดำ �เนินงาน องโครงการ - ติดตามความก้าวหน้้า การดำ �เนินงาน องโครงการ - จัด ำ �รา งานโครงการ - ติดตามประเมินผ โครงการ เมื� อดำ �เนินโครงการเสร็จสิ� น - ถ่่า อด้ อมููลในพื้้� นที่่� ให้้กั มดำ �เนินงานโครงการ - ถ่่า อดองค์ความรู้เฉ าะด้าน ให้้กั มดำ �เนินงานโครงการ - ร่วมให้้้ อเสนอแนะแ ะวิเคราะห์์ การดำ �เนินงาน องโครงการ
08 ลำไทรโยงโมเดล/IRPC Smart Farming ต้้นแบบ การบริหารจััดการน้ำและ เกษ รวิิถีีใหม่เพื่่� อชุุม น 8 ขั้้� น อนสู่่� ค าม ำเร็ เพื่่� อค ามุ ที� ยั� งยืน องชุุม น โครงการที� 1 โครงการที� 2 โครงการที� 3ั งจากที่่� ได้รั รา ถึึงประเด็นปัญ าแ ะแนว างการดำ �เนินงานแล้้ว ลำำ �ดับต่่อมาคือการสำ �รวจพื้้� นที่่� โครงการโด ะเ ด ได้แก่ การสำ �รวจพื้้� นที่่� เพื่่� อการั ฒนาเพื่่� อ รรเ าปัญ าการ าดแค นนำ� � การั ฒนา ด้านการเกษตร แ ะการั ฒนาคุณภาิ ตด้านอื� น ๆ เพื่่� อนำ �ไปวางแผนการดำ �เนินงาน ดังนี� การสำ �รวจพื้้� นที่่� การบริหารจัดการน้ำ เพื่่� อ รรเ าปัญ าจากการ าดแค นนำ� �ในพื้้� นที่่� จำ �เป็นต้องมีการสำ�รวจพื้้� นที่่� แ ะเก็้ อมููลก่อนเริ� มดำ �เนินงาน เพื่่� อความเ มาะสมกั สภา � นที่่� โด ขั้้� นตอนการดำ �เนินงาน ดังนี� 1 รวบรวม้ อมููลแหล่่งน้ำแ ะระบบการจัดการน้ำในพื้� นที่่� ควรประเมินปริมาณนำ � �ต้นุ นที่่� มีอยู่่� ในพื้้� นที่่� เพื่่� อนำ�ไปวางแผนดำ �เนินงานการประเมินร่วมกั ปริมาณ หรืือความต้องการการใช้้นำ� �ในพื้้� นที่่� โด สามารถดำำ �เนินการประเมินปริมาณนำ� �ต้นุ นที่่� มีอยู่่�ในพื้้� นที่่� ดังนี� ขั้้� นตอนที่่� 3 ้อมููลที่่� เก็ รว รวมเ คนิคด้าน ประ านแ ะการระ ายน้ำำ� � จากหน่่ว งานรา การในพื้้� นที่่� รว รวม้ อมููลสภาั ญ าช่่วงเว า ที่่� าดแค นนำ� �จากการสอ ามชุุม น หรืือผู้ที่่� อยู่่� บริิเวณใกล้้เ งแ งนำ� � ระบัุตำ าแห็น� ง จำ านวน แลืะขั้นาดขั้อง แห็ลื� งกักเก็บันำ� าที่ั� งห็มด รวมถึึงสำ ารวจ แห็ลื� งนำ� าธรรมชุาติในบัริเวณใกลื้เค่ยั่ง สำ ารวจแห็ลื� งน�ำ าใต้ดินในพื่่� นที่่� โดยั่ประเมิน จากบั� อบัาดาลืที่�่ ม่การใชุ้งาน รวมถึึง การประเมินจากขั้้อม่ลืที่่� เก็บัรวบัรวมจาก ห็น� วยั่งานราชุการที่่� เก่� ยั่วขั้้องในพื่่� นที่่� เพื่่� อประเมินศูักยั่ภาพื่ขั้องนำ� าบัาดาลื
09 รวบรวม้ อมููลความต้องการใช้้น้ำในพื้� นที่่� สามารถดููรา ะเ ดเก่� วกั้ อมููลการใช้้นำ� องคน สัตว์ แ ะ แ ะตัวอ าง การคำ �นวณปริมาณนำ� �ที่่� ต้องจัดเก็ ได้ที่่� ตัวอ างการคำ �นวณปริมาณนำ� �ที่่� ต้อง จัดเก็ (ก-1)้ อมููลการใช้้นำ� องคน สัตว์ แ ะ (ก-2, ก-3, ก-4) 2 การรับรู้้ถึึงความต้องการใช้้นำ� องชุุม นในพื้้� นที่่� ในแต่่ละช่่วงเว าควรมีปริมาณนำ� �เท่่าใด เพื่่� อให้้ เี ง อต่อการใช้้งานสำ �หรัับน้ำ� �กินนำ� �ใช้้ นำ� �สำ �หรัั การเกษตรแ ะเลี้� งสัตว์ จึงต้องมีการรว รวม้ อมููล เพื่่� อคำ �นวณปริมาณความต้องการใช้้นำ� �ในเบื้� องต้น ดังนี� จำ �นวนชุุม น ครัวเรือน แ ะประ ากรในพื้้� นที่่� พืื ที่่� เ าะปลููก หรืือกิจกรรม างการเกษตรแ ะเลี้� งสัตว์อื� น ๆ ระบบ การส่งนำ� � แ ะการใช้้นำ� �ในพื้้� นที่่� ทั้้� ง มด
10 ลำไทรโยงโมเดล/IRPC Smart Farming ต้้นแบบ การบริหารจััดการน้ำและ เกษ รวิิถีีใหม่เพื่่� อชุุม น 8 ขั้้� น อนสู่่� ค าม ำเร็ เพื่่� อค ามุ ที� ยั� งยืน องชุุม น โครงการที� 1 โครงการที� 2 โครงการที� 3 3 4 สำ �รวจแ ะเก็้ อมููลสภาั ญ าการใช้้ นำ� �กินนำ� �ใช้้ เช่่น ปัญ าคุณภา องนำ� � ช่่วงเว าการ าดแค นนำ� � แ ะปัญ าเรื� อง ระ นส่งนำ� � เป็นต้น เมื� อได้้ อมููลจากการสำ �รวจพื้้� นที่่� แล้้ว ควรจัด ำ � แผนที่่� ระบุุตำ �แหน่่ง อ เ ต องพื้้� นที่่� ให้้ชััดเจน เช่่น แหล่่งกักเก็บน้ำ� � บ่่อ าดา แหล่่งนำ� � ธรรม าติ ที่่� ตั� ง องชุุม น พื้้� นที่่� ำ�การเกษตร แต่่ละประเภ แ ะบริิเวณพื้้� นที่่� เกิดปัญ า ้ อมจัด ำ �สรุปผ การสำ �รวจพื้้� นที่่� เพื่่� อ นำ �ไปประกอ การวางแผนั ฒนาต่อไป การพััฒนาด้านการเกษตร การสำ �รวจ้ อมููลด้านการเกษตรช่่ว ให้้สามาร วางแผนเรื� องการนำ �นวัตกรรมหรืือเ คโนโ มาใช้้ ได้อย่่าง เ มาะสม โด รว รวม้ อมููลจากการสอ ามชุุม นในพื้้� นที่่� เก่� วกั กรรมวิธีแ ะการดูแ เ าะปลููก ต อดจน การจำ �หน่่า ผ ผลิิตที่่� ได้จากการเกษตรแ ะการเลี้� งสัตว์ รวบรวม้ อมููลสภาพปััญหา การใช้้น้ำในพื้� นที่่� จัด ำแผนที่่� แ ะสรุปผ การสำรวจ การพััฒนาด้านคุณภาพชีีว ิิตอื� น ๆ คุณภาพชีีวิ ต องคนในชุุม นเป็นอีกหนึ่� งเรื� องที่่� สามารั ฒนาไปด้วยกัั นได้ ดังนั� น ควรมีการเก็้ อมููล ด้านสุ อนามั เ รษฐกิจ สังคม แ ะสิ� งแวดล้้อม เพื่่� อนำ้ อมููลไปประกอ ในขั้้� นตอนการวางแผนดำ �เนินงาน แ ะประเมินถึึงความเป็นไปได้ในการใช้้องค์ความรู้แ ะเ คโนโ ที่่� เ มาะสม เพื่่� อช่่ว กระดับคุุณภาพชีีวิ ตที่่� ดีีขึ้� น ให้้กั ชุุม นในพื้้� นที่่�
11 ขั้้� นตอนนี� คือการกำ นดสัดส่วน องพื้้� นที่่� ให้้เ มาะสมกั การใช้้งาน โดยดููจากธรรม าติ องพื้้� นที่่� เป็นั ก เช่่น ความ าดเ องพื้้� นที่่� โด แบ่่งเป็นพื้้� นที่่� เ าะปลููก พื้้� นที่่� แหล่่งนำ� � พื้้� นที่่�ั กอาศัั นน างระ ายน้ำำ� � ส่วนการจะดููว าพื้้� นที่่� ไ นเ มาะสำ �หรัั ำ �การเกษตร ต้องดูจากความอุดมสมบููรณ์ องดินแ ะลัักษณะพื้้� นที่่� ควบคู่� ไปกั การสำ �รวจต าดว่าควรปลููกอะไรจึงจะช่่ว เพิ่่� มรา ได้ โด อาจใช้้แนว างเ รษฐกิจแ่ � ง า ตนเอง หรืือการสนั สนุนจากแ งุ นอื� นเพิ่่� มเติม พื้้� นที่่�ั กอาศััยอื่่� น ๆ 10% การวางแผนผังการใช้้ประโ์ ที่่� ดิน ขั้้� นตอนที่่� 4 พื้้� นที่่�แ งนำ�� 20-30% พื้้� นที่่�เ าะปลููก เลี้� งสัตว์ 70-60% ้อมููลราคางานในเบื้� องต้น เพื่่� อกำ นดค่า งุ น ้อมููลด้านสภาพภููม ิิอากา เพื่่� อิ จารณาแหล่่งนำ� � ต้นุ น ้อมููลพืื ที่่� จะปลููกแ ะการใช้้นำ� องพืื เพื่่� อวางแผน การใช้้นำ� �แ ะการผลิิต ้ อมููลที่่� ใช้้ในการพิิจารณา การวางแผนผังการใช้้ประโยชน์์ที่่� ดิน การวางแผนผังจำ �เป็นต้องใช้้้ อม ายส่่วนประกอ ทั้้� ง้ อมููลจากการสำ �รวจที่่� ได้เตรี มไว้ก่อนหน้้านี� แ ะ ้ อมููลอื� นเพิ่่� มเติม ได้แก่
12 ลำไทรโยงโมเดล/IRPC Smart Farming ต้้นแบบ การบริหารจััดการน้ำและ เกษ รวิิถีีใหม่เพื่่� อชุุม น 8 ขั้้� น อนสู่่� ค าม ำเร็ เพื่่� อค ามุ ที� ยั� งยืน องชุุม น โครงการที� 1 โครงการที� 2 โครงการที� 3 1 2 3 นอกจากนี� ังมีีข้้อมููลส่วนอื� นที่่� จำ �เป็น โด สามาร้ อมููลเพิ่่� มเติมเพื่่� อนำ �มาใช้้งานได้ที่่� ขั้้� นตอนการวางผังการใช้้ประโยชน์์ที่่� ดิน พื้้� นที่่�ลุ่� มที่่�สุดสำ �หรัั แ งนำ�� 20-30% พื้้� นที่่�ลุ่� มสำ �หรัั นา้ าว 30% กำ นดที่่� ตั� ง องบริิเวณต่าง ๆ โดยนำ ำ �ความสูง-ตำ� องพื้้� นที่่� มาิ จารณา ตัวอ างผ การวิเคราะห์์ดินเพื่่� อเลืือก ชนิิด อง (ข-2) แผนที่่� ความสูง-ตำ� องพื้้� นที่่� โครงการ (ข-4) แผนที่่� 1:50,000 แสดงพื้้� นที่่� ชั้� นความสูง ความ าดเ แ ะิ างการไ องนำ� � (ข-1) ตัวอ างโฉนดที่่� ดินหรืือแผนผังที่่� ดิน องพื้้�นที่่� (ข-3) นำ �แผนที่่� 1:50,000 มาิ จารณา การไ องนำ� �แ ะพื้้� นที่่� รับน้ำ� � โดยดููว ่่าเมื� อฝนตก นำ� �จะเต็มสระ จริงตามที่่�ออกแื อไม่ แ ะควรกำ นดจุด มา องนำ� �ด้ว นำ �แผนผังที่่� ดินมา า ในอัตราส่วน 1:500 เพื่่� อกำ นด สัดส่วนการวางผังที่่� เ มาะสม
13 4 5 6 ประโยชน์์ที่่� ได้รับจากการวางผังการใช้้ประโยชน์์ที่่� ดิน การวางผังการใช้้ประโ์ ที่่� ดินช่่ว ให้้เราเห็็นภาิ จกรรมทั้้� ง มด องโครงการ เช่่นพื้้� นที่่� ผลิิต ค่า งุ น ผ ผลิิต ต อดจนแหล่่งเงินุ น เพื่่� อให้้สามาร วางแผนการผลิิตแ ะมีีข้้อมููลต่อรองกับผู้้�ซื้� อได้ นอกจากนี� ังช่่ว ให้้ การบำำ �รุงรักษา การเก็ เก่� ว แ ะการ นส่ง ำ �ได้ง่า้ � น รวมทั้้� งั งเป็นการเพิ่่� มมููลค่า องที่่� ดินในอนาคตด้ว ที่่�ั กอาศัั แ ะระ ระ ายน้ำำ� นน 10% สามารถดููตัวอ างการวางผังการใช้้ประโ์ ที่่� ดินได้ที่่� องค์ประกอ องโครงการเกษตรผสมผสานโด การประุ กต์ ฤษฎีีใหม่่ตามแนว ระราชดำำ �ริ องม าวิ าลัั เกษตร าสตร์ วิ าเ ตกำ �แ งแสน (ข-5) พื้้� นที่่�เ าะปลููก/เลี้� งสัตว์ 30% อดแ แ ะคิดราคางาน เบื้� องต้น คำ �นวณปริมาณนำ� �ที่่� ต้องจัดเก็ โด้ องมีการคำ �นวณประกอ แ ะ อส่วนตามมาตราส่วน แ ะต้องแ กนำ� �กินนำ� �ใช้้ แ ะนำ� �สำ �หรัั การเลี้� งสัตว์ เพื่่� อปรั ปรุงคุณภาพน้ำำ� � ตามมาตรฐาน ออกแ ระ ประปาให้้มี ความเ มาะสม ได้แก่ การเลืือก หััวจ่ายน้ำำ� � อแ นง อประธาน แ ะปั� ม โด อาจใช้้ระ IoT มาช่่ว เพิ่่� มประสิิ ภา หรืืออาจใช้้ระ การให้้นำ� �ผิวดิน เช่่น ร่องคูแื นหรืือแ าง ตามปริมาณนำ� �ต้นุ นที่่� จัดการได้
14 ลำไทรโยงโมเดล/IRPC Smart Farming ต้้นแบบ การบริหารจััดการน้ำและ เกษ รวิิถีีใหม่เพื่่� อชุุม น 8 ขั้้� น อนสู่่� ค าม ำเร็ เพื่่� อค ามุ ที� ยั� งยืน องชุุม น โครงการที� 1 โครงการที� 2 โครงการที� 3 เมื� อได้้ อมููลจากการสำ �รวจคร้ วน ขั้้� นตอนต่อไปคือการวางแผนในการดำ �เนินงานจริง ซึ่่� งมีรา ะเอ ด ที่่� สำ �คัญ ดังนี� การจัดหาแหล่่งน้ำเพิ่� มเติม เมื� อรู้ถึึงปริมาณนำ� �ต้นุ นทั้้� ง มดกั ปริมาณความต้องการ นำ� �ในพื้้� นที่่� แ ะปริมาณนำ� �ที่่� าดแค น ำ�ให้้เรารู้้� ามี ความต้องการแหล่่งนำ� �เพิ่่� มเติมหรืือไม่ ซึ่่� งการ าแหล่่งนำ� � เพิ่่� มเติมอาจ ำ �ได้ ายรููปแ เช่่น การุ ดสระเก็บน้ำ� � ขึ้้� นมาใหม่่ การุ ด อกสระเก็บน้ำ� �ที่่� มีอยู่่� เดิม หรืือการุ ด บ่่อนำ� าดา เป็นต้น โด้ องกำ นดรา ะเ ดที่่� ชััดเจน แ ะจำ �เป็นต้องคำ �นึงถึึงต้นุ นในการั ฒนาแ ะดูแลรัักษา ในอนาคตด้ว โด สามารถนำำ �ตารางสรุปการดำ �เนินงาน เพื่่� อั ฒนาแ งนำ� �นี� ไปใช้้กำ นดรา ะเ ดต่าง ๆ ได้ การปรับปรุงคุณภาพน้้ำ ากตรวจสอ าคุณภาพน้ำำ� �กินนำ� � ใ ช้้มีีัญ า จำ �เป็นต้องมีการปรั ปรุงคุณภาพน้ำำ� �ตามเกณฑ์มาตรฐาน คุณภาพน้ำำ��ประปาแ ะคุณภาพน้ำำ� าดา เพื่่� อการบริิโภค โด ตรวจสอ ได้จากรา การเ านี� ในส่วน องระ ผลิิตนำ� �ประปาต้องม นาดการผลิิต ที่่� เี ง อกั ความต้องการ องชุุม น แ ะรองรั การใช้้งาน สูงสุดต่อวันได้ มีระ ปรั ปรุงคุณภาพน้ำำ� � ระบบจ่่า สารเคมีเพื่่� อฆ่าเชื้� อโรค รวมถึึงระ ายน้ำำ� �ประปา อุปกรณ์ การใช้้งานต่าง ๆ ต้องมีความสมบููรณ์ แ็ งแรง ้อมใช้้งาน เสมอ เช่่น เครื� องสููบนำ� �ดี แ ะอุปกรณ์ อถัังสููบ มาตรวัดนำ� � อเมนจ่ายน้ำำ� � เป็นต้น ระบบปรับปรุงคุณภาพน้้ำ ระบบประปาแบบบาดา ถัังกรองนำ� �/ รา กรองนำ� �/อุปกรณ์ประกอบอื่� น ๆ การวางแผนการดำ �เนินงาน ขั้้� นตอนที่่� 5 ตารางสรุปการดำ �เนินงานเพื่่� อั ฒนาแ งนำ� � (กก-5) มาตรฐานคุณภาพน้ำำ� �ประปาแ ะคุณภา นำ� าดา เพื่่�อการบริิโภค (ค-1, ค-2)
RkJQdWJsaXNoZXIy ODg4NTI=